दशैं
दुर्गा
काली मन्त्र
सर्वमङ्गलमाङ्गल्ये
शिवे सर्वार्थसाधिके |
शरण्येत्र्यम्बके
गौरि नारायणी नमोsस्तुते
||
जयन्ति
मङ्गला काली भद्रकाली कपालिनी |
दुर्गा
क्षमा शिवा धात्री स्वाहा स्वधा नमोsस्तुते ||
जय
त्वॅँ देवी चामुन्डे जय भूतार्तिहारिणी |
जय
सर्वगते देवी कालरात्री नमोsस्तुते
||
विजया
दशमी (दशैं) दुर्गा पूजा मन्त्र
पुराण,
मन्त्र, स्तोत्र
ॐ
आयुद्रोणसुते श्रीयँ दशरथे शत्रुक्षयँ राघवे
ऐश्वर्यँ
नहुषे गतिश्च पवने मानँ च दुर्योधने |
दानँ
सूर्यसुते बलँ हलधरे सत्यँ च कुन्तीसुते
विज्ञानँ
विदुरे भवन्तु भवताँ कीर्तिश्च नारायणे ||
अश्वत्थामाको
समान लामो आयु , राजा
दशरथका समान ख्याती , राम
चन्द्रका समान शत्रुलाई परास्त गर्ने क्षमता , राजा नहुषका समान ऐश्वर्य , वायुको समान वेग , दुर्योधनका समान मान-सम्मान , सूर्य पुत्र कर्णका समान दानी ,बलरामका समान बलशाली , कुन्ती पुत्र युधिष्ठिरका समान सत्य वादी , विदुरका समान नीतिज्ञ र भगवान नारायणका
समान कीर्तिशाली बन्नसकियोस् ||
भद्रमस्ति
शिवँ चास्तु महालक्ष्मी प्रसीदतु |
रक्षतु
त्वाँ सदा देवा आशिष: सन्तु सर्वदा ||
कल्याण
होस्, महालक्ष्मी प्रसन्न हुनुहोस्,
देवताहरुले सधै रक्षा गरिरहुन्
, सधै महापुरुषहरुको आशीर्वाद
लागिरहोस् |
जयन्ति
मङ्गला काली भद्रकाली कपालिनी |
दुर्गा
क्षमा शिवा धात्री स्वाहा स्वधा नमोsस्तुते ||
जयन्ति
, मङ्गला , काली ,भद्रकाली ,कपालिनी ,दुर्गा
,क्षमा , शिवा , धात्री , स्वाहा , स्वधा
, नामले प्रसिद्ध तिमिलाई नमस्कार
छ |
जय
त्वॅँ देवी चामुन्डे जय भूतार्तिहारिणी |
जय
सर्वगते देवी कालरात्री नमोsस्तुते
||
देवी,
चामुन्डे! तिम्रो जय होस्,
सम्पूर्ण प्राणीको दु:ख हरण गर्ने
जगदम्बे ! तिम्रो जय होस्, सबमा
व्यापक रहनेवाली देवी ! तीम्रो जय होस् | हे कालरात्री ! तिमिलाई नमस्कार छ |
सर्वमङ्गलमाङ्गल्ये
शिवे सर्वार्थसाधिके | शरण्येत्र्यम्बके
गौरि नारायणी नमोsस्तुते
||
सब
मङ्गलमा माङ्गल्यरुप,कल्याण
स्वरुपिणी सर्वार्थ सिद्ध गर्ने शरणागतलाई शरण लिने, तीन नेत्रवाली हे गौरी, नारायणी ! तिमीलाई नमस्कार छ |
दसैँ
दसैँ
वा बडा दसैँ (अन्य नाम: दशहरा, विजया
दशमी नवरात्र आयुध-पूजा नेपालीहरूको प्रमुख चाड मानिन्छ । राष्ट्रिय चाड समेत मनिने
दशैँ(नवरात्र) हिन्दु धर्मवलम्बीहरुले आश्र्विन शुक्ल प्रतिपदादेखि नवमी सम्म(नवरात्रभर)शक्तिको
आराधना गरी दशौं दिन विहान दशमीका दिन टीका-प्रसाद ग्रहण र विशेष रुपमा पुर्णिमा सम्म
(प्रसाद ग्रहणका लागि)मनाउने गर्छन्। आश्विन शुक्ल प्रतिपदा (घटस्थापना)मा जमरा राखी
नवमीसम्म नवरात्र विधिले प्रत्येकदिन फरक देवीहरूको पूजा हुन्छ|प्रतिपदादेखि क्रमशः शैलपुत्री,
ब्रह्मचारिणी,चन्द्रघण्टा, कुष्माण्डा, स्कन्दमाता,कात्यायिनी, कालरात्री,महागौरी,सिद्धिदात्री गरी नवदुर्गाको पूजा गर्दै सप्तशती(चण्डी)
पाठ गरी नव दुर्गा र तृशक्ती महाकाली, महालक्ष्मी र महासरस्वोतिको विशेष पूजाआजा र आराधाना गरिन्छ
। विजयादशमीको दिन भगवतिले दानवी शक्तिमाथी र रामले रावनमाथी विजय हासिल गरेको उपलक्ष्य
र खुसीयालीमा नवदुर्गा भवानीको प्रसादस्वरुप रातो टिका र जमरा लगाउने चलन छ । आश्विन
(असोज) महिनाको शुक्ल पक्षको दशमी तिथिको दिन यस पर्वको प्रमुख दिन हो । बताइन्छ कि
भगवान् रामले यसै दिन रावणको वध गरेका थिए । यसलाई असत्य माथि सत्यको विजयको रूपमा
लिईन्छ । यसकारण, यस
दशमीलाई विजया दशमी भनिएको हो। वरपरका मानिसलाई समेत सजिलो होस् भन्ने हेतुले यो कार्य
पूणिर्मा सम्म गरिन्छ । आफ्ना नाता कुटुम्ब ठुला बडा र मान्यजनबाट टिका तथा जमरा लगाउने
र आशीर्वाद प्राप्त गर्ने नयाँ नयाँ कपडाहरू लगाउने, आफ्नो क्षमताअनुसार मिठो खाना खाने-ख्वाउने, घर आँगन, बाटोघाटो, गाँउ बस्ती सफासुग्गर राख्ने जस्ता
काम यस चाडमा विशेष उत्साहका साथ गरिन्छ ।
दसैँ
वर्षका तीन अत्यन्त शुभ तिथिहरूमा पर्छन् : चैत्र (चैत)को शुक्लको एवं कार्तिक शुक्लको
प्रतिपदा तिथि। यी दिनहरूमा हिन्दुहरू नयाँ कार्य सुरु गर्दछन्,शस्त्रको पूजा गर्दछन्। प्राचीन
कालमा राजाहरू यस दिन विजयको प्रार्थना गरेर रण-यात्राको लागि प्रस्थान गर्दथे। यस
दिन ठाउँ-ठाउँमा मेलाहरू लाग्थे। अहिले पनि भारतमा रामलीलाको आयोजन हुन्छ। रावणको विशाल
पुतला बनाएर जलाईन्छ। विजयदशमी भगवान् रामको विजयको रूपमा मनाइयोस् अथवा दुर्गा पूजाको
रूपमा, दुवैमा रूपमा यो शक्ति-पूजाको
पर्व हो, शस्त्र पूजनको तिथि हो। हर्ष
एवं उल्लास तथा विजयको पर्व हो। हिन्दु संस्कृति वीरताको पूजक अनि शौर्यको उपासक हो।
व्यक्ति र समाजको रगतमा वीरता प्रकट होस् भन्ने ध्येयले दसैँको उत्सव (पर्व) सुरु भएको
हो। दसैँ पर्वले दश प्रकारका पापहरू- काम, क्रोध, लोभ,
मोह मद, मत्सर, अहङ्कार, आलस्य,
हिंसा र चोरी त्याग्ने(छोड्ने)
प्रेरणा दिन्छ।
-चिरञ्जीबी
ढकाल
